قسمت ۹۲ دنتکست | کتاب Biomimetic Restorative Dentistry (اثر Pascal Magne)
ویژگی‌ها و اهمیت DEJ:
Enamel به دلیل ساختار شکننده‌اش، مستعد ترک (کرک) است.
ترک‌های مینایی با افزایش سن به صورت طبیعی رخ می‌دهند.
تمرکز استرس بیشتر در نوک کرک‌ها اتفاق می‌افتد.
نقش DEJ (Dentino-Enamel Junction) در جلوگیری از پیشروی کرک‌ها به سمت دنتین بسیار حیاتی است.
هنگام طراحی Dentin Bonding Agents باید ویژگی‌های DEJ را مد نظر قرار داد تا این مواد بتوانند نقش محافظتی DEJ را ایفا کنند.
ارتباط بیومکانیک با پوسیدگی:
شباهت قابل‌توجه محل تمرکز استرس در نوک کرک‌ها و محل شروع پوسیدگی در عمق فیشورها.
کرک‌های مینایی می‌توانند مسیر نفوذ باکتری‌ها به DEJ باشند.
این ارتباط نشان‌دهنده تأثیر قابل توجه مسائل بیومکانیکی بر پوسیدگی است.
تأثیر ایجینگ (Aging) و نازک شدن Enamel:
تفاوت مشخص در خصوصیات Enamel (سخت ولی شکننده) و Dentin (انعطاف‌پذیر اما حساس به سایش).
ترکیب این دو بافت موجب ایجاد خصوصیات منحصر به فرد دندان طبیعی شده است.
Enamel با ضخامت بیشتر در نقاط مستعد سایش (مثلاً لبه Incisal دندان‌های قدامی) طراحی شده است.
ایجینگ باعث کاهش ضخامت Enamel و افزایش انعطاف‌پذیری (Flexibility) دندان می‌شود که خود به افزایش آسیب‌پذیری در برابر استرس‌ها منجر می‌شود.
تأثیر کاهش ضخامت Enamel در دندان‌های قدامی:
ضخامت مناسب و یکدست Enamel در سطح Facial برای حفظ تعادل استرس‌های فانکشنال ضروری است.
حذف Enamel Facial یا Palatal تأثیرات منفی قابل توجهی بر ساختار دندان دارد.
بازسازی Enamel با باند سرامیکی (به‌خصوص سرامیک Feldspathic) استحکام دندان را تقریباً به حالت طبیعی بازمی‌گرداند و نسبت به Composite Resin بسیار مؤثرتر است.
ایجینگ و سایش در دندان‌های خلفی:
انواع سایش:
Articular (Contact Wear): ناشی از تماس مستقیم دندان‌ها با یکدیگر.
Non-Articular (Contact-Free Wear): ناشی از عبور غذا از روی دندان‌ها.
اشکال سایش اکلوزالی:
Volumetric Wear (سایش حجمی): کاهش حجم کاسپ‌ها بدون تغییر قابل توجه در ارتفاع صورت.
Depth Wear (سایش عمقی): کاهش ارتفاع کاسپ‌ها که موجب تغییر در ارتفاع عمودی صورت می‌شود.
چرخه سایش دندانی:
ابتدا سایش حجمی (Volumetric) اتفاق می‌افتد.
سپس به دلیل مسطح‌شدن نقاط تماس به سایش عمقی (Depth) تبدیل می‌شود اما ارتفاع صورت ثابت می‌ماند.
با ادامه سایش، مجدداً سایش حجمی رخ داده و این بار باعث کاهش ارتفاع صورت می‌شود.
نکات مهم و کاربردی:
رستوریشن‌ها باید براساس خصوصیات بیومکانیکی طبیعی دندان طراحی شوند.
انتخاب مواد مناسب (سرامیک‌ها در مقایسه با کامپوزیت‌ها) برای بازیابی استحکام دندان حائز اهمیت است.
شناخت جزئیات سایش‌های مختلف اکلوزالی در دندان‌های خلفی برای درمان موفق ضروری است. 17:15 قسمت ۹۳ دنتکست | کتاب Biomimetic Restorative Dentistry (اثر Pascal Magne)
کاربرد بیومیمتیک در مکانیک (Biomimetic Applied to Mechanics)
ساختار دندان و اهمیت بیومکانیکی:
مقاومت دندان طبیعی به نیروهای جویدن و تغییرات حرارتی ناشی از رابطه مناسب بین Enamel (سخت و شکننده) و Dentin (نرم و انعطاف‌پذیر) است.
پروسه‌های ترمیمی (مانند آمالگام) می‌توانند بیومکانیک طبیعی دندان را برهم زده و باعث مشکلاتی مانند کاسپ فلکچر و سندرم دندان ترک‌خورده (Cracked Tooth Syndrome) شوند.
بازیابی استحکام دندان:
روش اکستراکرونال: استفاده از روکش (Full یا Partial Coverage) که نیازمند حذف ساختار سالم دندان است.
روش اینتراکرونال (Adhesive): ترمیم با استفاده از کامپوزیت رزین‌ها و سیستم‌های Adhesive پیشرفته بدون نیاز به حذف ساختار سالم.
مقایسه مواد ترمیمی:
Amalgam: باعث افزایش تنش در دندان می‌شود.
Composite Resin: استحکام دندان را به میزان ۷۶ تا ۸۸٪ بازیابی می‌کند (Elastic Modulus کمتر از Enamel).
Feldspathic Porcelain: استحکام دندان را به ۱۰۰٪ نزدیک می‌کند (Elastic Modulus مشابه Enamel).
رفتار بیومیمتیک در شکست:
لمینیت‌های سرامیکی Feldspathic در تست‌های شکست، رفتار مشابه دندان طبیعی دارند (شکست Cohesive داخل دنتین، نه در محل باند).
بهترین ترکیب بیومیمتیک:
سرامیک‌ها (به ویژه Feldspathic) برای جایگزینی Enamel.
کامپوزیت‌های نانو/میکرو هیبرید برای جایگزینی Dentin.
Dentin Adhesives برای شبیه‌سازی DEJ.
استفاده تنها از کامپوزیت‌ها (در بیماران با محدودیت مالی) رویکردی نیمه‌بیومیمتیک است.
سه‌گانه رزین‌باندینگ (Resin Bonding Trinity)
اهمیت Resin Bonding:
قدرت باند طبیعی بین Dentin و Enamel حدود ۵۱.۵ MPa است.
سیستم‌های Adhesive مدرن این قدرت باند را به خوبی شبیه‌سازی می‌کنند.
بازسازی باند DEJ امکان حذف نیاز به فرم‌های Retention و Resistance و استفاده از Pin و Post را فراهم می‌آورد.
سه بخش اصلی رزین‌باندینگ:
باند کامپوزیت رزین به ماده ترمیمی (سرامیک یا کامپوزیت)
باند کامپوزیت رزین به Enamel (از طریق Etching و استفاده از رزین Low-viscosity)
باند کامپوزیت رزین به Dentin (مراحل Etching، پرایمر، و ایجاد Hybrid Layer)
راه‌های بهبود دوام باند:
استفاده از کلرهگزیدین پس از Etching برای غیرفعال‌سازی آنزیم‌های MMP و جلوگیری از تخریب کلاژن
ایجاد سطح Dentin خشن‌تر (با فرز الماسه خشن) برای بهبود باندینگ
محدودیت‌های آمالگام و رستوریشن‌های فلزی
مشکلات آمالگام:
آمالگام‌ها باعث افزایش احتمال شکستگی دندان و ترک‌ها می‌شوند.
رستوریشن‌های کامپوزیتی (حتی چندسطحی) ماندگاری بیشتری نسبت به آمالگام‌ها دارند.
ممنوعیت یا کاهش استفاده از آمالگام در اروپا و سایر کشورها به دلیل نگرانی‌های بهداشتی و زیست‌محیطی.
رویکرد جدید در دندانپزشکی اطفال:
ترجیح مواد همرنگ دندان مانند Resin-Modified Glass Ionomer و Composite Resin نسبت به آمالگام.
استفاده گسترده از رزین‌ها و گلس‌آینومرهای اصلاح‌شده در اروپا و آمریکا.
جایگزینی رستوریشن‌های طلا:
رستوریشن‌های طلایی محافظه‌کارانه‌تر از آمالگام هستند اما با Composite Resin می‌توان حتی محافظه‌کارانه‌تر عمل کرد.
امکان جایگزینی رستوریشن‌های طلایی آسیب‌دیده با ترمیم‌های کامپوزیتی باند شونده بدون حذف ساختار سالم بیشتر.
نتیجه‌گیری:
اصول بیومیمتیک بر استفاده از موادی تأکید دارد که بیشترین شباهت را به ساختار طبیعی دندان داشته باشند، نه لزوماً مواد مستحکم‌تر.
انتخاب مواد ترمیمی باید بر اساس بازسازی عملکرد بیومکانیکی طبیعی دندان باشد. 17:22
