مقدمه • زیرکونیا (ZrO₂) یک بیومتریال همرنگ دندان با زیبایی و خواص فیزیکی بالا است. • نسبت به سرامیک‌های شیشه‌ای، اپاسیته بیشتری دارد و شفافیت کمتری ایجاد می‌کند. • انواع ترمیم‌های رایج: • PFZ (Porcelain Fused to Zirconia): زیرکونیا به‌عنوان فریم با لایه شیشه‌ای روی آن. • مونولیتیک: ترمیم تمام زیرکونیا، مناسب نواحی خلفی. • هدف توسعه: افزایش شفافیت برای کاربردهای قدامی و زیبایی.
⸻
پیشرفت مولتی‌لیر • هدف اصلی: رفع مشکل اپاسیته و ایجاد گرادیان رنگ و شفافیت مشابه دندان طبیعی. • تعریف: زیرکونیا با گرادیان شفافیت و رنگ، بدون نیاز به لایه‌گذاری پرسلن. • مزایا: • حفظ استحکام بالا • بهبود زیبایی در نواحی قدامی • کاهش پیچیدگی مراحل ساخت ترمیم
⸻
فازهای کریستالی زیرکونیا • مونوکلینیک (m-ZrO₂): پایدار در دمای اتاق، ضعیف‌تر، حجم بیشتر. • تتراگونال (t-ZrO₂): تشکیل در دمای حدود 1173 تا 2370 درجه سانتی‌گراد، سختی شکست بالا، توقف رشد ترک‌ها. • کیوبیک (c-ZrO₂): تشکیل نزدیک نقطه ذوب (حدود 2690 درجه)، شفافیت بالا. • برای پایدارسازی، دوپانت‌هایی مانند ایتریم (Y₂O₃) افزوده می‌شود: • 3Y-TZP: استحکام خمشی بسیار بالا، اپاک (تاریک). • 4Y-TZP: تعادل بین خواص نوری و مکانیکی. • 5Y-TZP: شفافیت بالا، استحکام کمتر و محدودیت در کاربرد نواحی خلفی.
⸻
انواع زیرکونیا مولتی‌لیر
الف) مونوفاز (Monophase) • کل بلوک از یک نوع پودر TZP (3Y، 4Y یا 5Y) ساخته می‌شود. • ساختار شامل چهار لایه: انامل 35%، لایه انتقالی اول 15%، لایه انتقالی دوم 15%، دنتین 35%. • ویژگی‌ها: • گرادیان رنگی با افزایش پیگمنت از انامل به دنتین. • شفافیت یکنواخت در تمام لایه‌ها. • استحکام خمشی متغیر بر اساس نوع TZP. • نمونه‌های تجاری: Katana HTML، Katana STML، Katana UTML، Ceramill Zolid FX.
ب) مولتی‌فاز (Multiphase) • ترکیب دو نوع TZP (مثل 3Y+5Y یا 4Y+5Y) به روش مهندسی. • تکنولوژی ساخت: تنظیم سینتیک زینتر پودرهای مختلف + پرس ایزواستاتیک سرد. • ویژگی‌ها: • شفافیت بالاتر در لایه انامل. • بازتولید خواص نوری و مکانیکی انامل و دنتین. • نمونه‌های تجاری: IPS e.max ZirCAD Prime و IPS e.max ZirCAD MT Multi.
⸻
آینده و نتیجه‌گیری • مولتی‌لیر در حال محبوبیت روزافزون در دندانپزشکی است. • اولین ماده دندانی است که چند فاز کریستالی متفاوت را در یک ترمیم ترکیب می‌کند. • پیش‌بینی توسعه مواد مشابه برای درمان‌های حداقل تهاجمی. • نیاز به مطالعات بالینی بلندمدت برای ارزیابی دوام و زیست‌سازگاری.
